Fixed vs Growth Mindset คืออะไร จะพัฒนาอย่างไร ?

แนวคิดเรื่องกรอบความคิดที่นักจิตวิทยาชื่อ Carol S. Dweck ได้เผยแพร่นั้น ได้รับความสนใจเป็นอย่างมากในช่วงไม่กี่ปีมานี้ งานวิจัยของ Dweck ได้ให้ความกระจ่างเกี่ยวกับความแตกต่างที่สำคัญระหว่างกรอบความคิดแบบตายตัวและกรอบความคิดแบบเติบโต (Fixed vs. Growth Mindset) ความแตกต่างนี้มีอิทธิพลต่อความสำเร็จ ความสามารถในการฟื้นตัว และการพัฒนาตนเองของคนๆ หนึ่งได้อย่างไร ในบทความที่ครอบคลุมนี้ เราจะพาไปดูว่าความแตกต่างที่สำคัญระหว่างกรอบความคิดแบบตายตัวและกรอบความคิดแบบเติบโต ผลกระทบที่มีต่อแง่มุมต่างๆ ของชีวิต และวิธีที่แต่ละคนจะสามารถเปลี่ยนจาก Fixed ไปเป็นกรอบ Growth Mindset ทำได้ยังไง

Fixed Mindset คืออะไร ?

Fixed Mindset คือความเชื่อที่ว่าความสามารถ ความฉลาด และพรสวรรค์ของแต่ละบุคคลนั้นมีมาแต่กำเนิดและไม่เปลี่ยนแปลง คนที่มีกรอบความคิดแบบตายตัวมักจะมองว่าคุณสมบัติของตนเป็นคุณลักษณะที่ตายตัว ทำให้พวกเขาแสวงหาความถูกต้องและหลีกเลี่ยงความท้าทาย ความล้มเหลวมักถูกมองว่าเป็นภาพสะท้อนของข้อจำกัดโดยธรรมชาติ ทำให้พวกเขายอมแพ้ได้ง่าย

ลักษณะสำคัญของ Fixed Mindset

1. เชื่อในพรสวรรค์ตั้งแต่เกิด: คนที่มีทัศนคติแบบตายตัวเชื่อว่าตนเองมีพรสวรรค์โดยธรรมชาติหรือไม่มีเลย ซึ่งอาจจำกัดความต้องการที่จะพัฒนาทักษะใหม่ๆ
2. หลีกเลี่ยงความท้าทาย: พวกเขามักจะหลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่เสี่ยงที่จะล้มเหลวล้มเหลว โดยเลือกทางที่ปลอดภัยกว่า ไม่ออกจาก Comfort zone
3. กลัวความล้มเหลว: ความล้มเหลวถูกมองว่าเป็นความพ่ายแพ้ส่วนบุคคล ซึ่งนำไปสู่ความกลัวที่จะเสี่ยง
4. แสวงหาการยอมรับ: การยอมรับและการชมเชยกลายเป็นสิ่งสำคัญ เนื่องจากมันคือการพิสูจน์ความสามารถที่พวกเขามีตั้งแต่เกิด
5. ฟื้นตัวช้า: ความลำบากอาจทำให้หมดพลัง เสียกำลังใจ ทำให้พวกเขายอมแพ้เมื่อเผชิญกับความล้มเหลว

Growth Mindset คืออะไร ?

ในทางกลับกัน Growth Mindset คือความเชื่อที่ว่าความสามารถและความฉลาดสามารถพัฒนาได้ผ่านความขยัน การทำงานหนัก และการเรียนรู้ คนที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตเปิดรับความท้าทาย มองความล้มเหลวเป็นโอกาสในการเติบโต และแสวงหาการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง

ลักษณะสำคัญของ Growth Mindset

1. ยอมรับความท้าทาย: พวกเขามองว่าความท้าทายเป็นโอกาสในการเรียนรู้และเติบโต แทนที่จะเป็นภัยคุกคามต่อความภาคภูมิใจในตนเอง
2. ความพยายามนำไปสู่ความเชี่ยวชาญ: พวกเขาเชื่อว่าการทำงานหนักและความพากเพียรเป็นกุญแจสำคัญในการพัฒนาความสามารถและบรรลุความสำเร็จ
3. เรียนรู้จากความล้มเหลว: ความล้มเหลวถูกมองว่าเป็นประสบการณ์การเรียนรู้ที่มีคุณค่า เป็นแรงบันดาลใจให้พวกเขาลองอีกครั้ง
4. รักในการเรียนรู้: พวกเขารักในการได้รับความรู้และได้เรียนทักษะใหม่ๆ โดยให้ความสำคัญกับกระบวนการเรียนรู้พอๆ กับผลลัพธ์ที่ได้
5. ฟื้นตัวเร็ว: พวกเขาอดทนต่อความพ่ายแพ้และอุปสรรค และกลับมาสู้ได้ใหม่อีกครั้ง

ผลกระทบในด้านการศึกษา

Fixed vs. Growth Mindset มีผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญในด้านการศึกษา นักเรียนที่มีกรอบความคิดแบบตายตัวอาจเลี่ยงวิชาที่ท้าทายหรือยอมแพ้กับงานยากๆ เพราะพวกเขาเชื่อว่าพวกเขาขาดความสามารถโดยธรรมชาติที่จะเป็นเลิศ ในทางตรงกันข้าม ผู้ที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตมีแนวโน้มที่จะยอมรับความท้าทาย อดทนต่อการเรียนหลักสูตรที่ยาก และสามารถประสบความสำเร็จทางวิชาการในระดับที่สูงขึ้นในท้ายที่สุด

นักการศึกษาสามารถส่งเสริมกรอบความคิดแบบเติบโตได้โดยการเน้นย้ำถึงความสำคัญของความพยายาม ความยืดหยุ่น และกระบวนการเรียนรู้ การให้ความสำคัญแก่นักเรียนในด้านการทำงานหนักและความขยันมากกว่าพรสวรรค์แต่กำเนิด จะสามารถส่งเสริมการพัฒนา Growth Mindset ได้

ผลกระทบต่อการพัฒนาส่วนบุคคล

Mindset มีบทบาทสำคัญในการกำหนดขีดความสามารถและช่วยให้เราไปถึงเป้าหมายที่วางเอาไว้ได้ คนที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตมีแนวโน้มที่จะตั้งเป้าหมายที่ทะเยอทะยาน ยอมรับความเสี่ยงที่คำนวณไว้แล้ว และยืนหยัดฝ่าฟันอุปสรรคไปได้ ในทางตรงกันข้าม ผู้ที่มีกรอบความคิดแบบตายตัวอาจตั้งเป้าหมายแบบปลอยภัยไว้ก่อนเพื่อหลีกเลี่ยงโอกาสที่จะล้มเหลว

การมี Growth Mindset สามารถนำไปสู่โอกาสความสำเร็จทั้งส่วนบุคคลและทางอาชีพที่สูงขึ้น โดยช่วยให้คนเราสามารถเอาชนะความท้าทาย เรียนรู้จากความล้มเหลว และพัฒนาทักษะและความรู้อย่างต่อเนื่อง

การพัฒนา Growth Mindset

• ยอมรับความท้าทาย: ค้นหาโอกาสที่ท้าทาย ทดสอบความสามารถและความรู้ในปัจจุบันของคุณ
• ยอมรับความล้มเหลว: แทนที่จะกลัวความล้มเหลว ให้มองว่ามันเป็นก้าวสำคัญสู่การเติบโต
• ปลูกฝังความรักในการเรียนรู้: เข้าถึงการเรียนรู้ด้วยความกระตือรือร้นและความอยากรู้อยากเห็น โดยไม่คำนึงถึงอายุหรือช่วงชีวิตของคุณแทนที่ความสงสัยในตนเองด้วยความเชื่อในตนเอง: เลิกพูดจาเชิงลบกับตนเอง และแทนที่ด้วยการให้กำลังใจ พูดเชิงบวกที่เน้นความสามารถในการเติบโตของคุณ
• ล้อมรอบตัวคุณด้วยคนที่รักการเติบโต: ค้นหาที่ปรึกษา เพื่อน และเพื่อนร่วมงานที่สร้างแรงบันดาลใจและสนับสนุนการเติบโตของคุณ

เรื่องควรรู้เกี่ยวกับ Mindset

• กรอบความคิดไม่ใช่อย่างใดอย่างหนึ่ง: แม้ว่าเรามักจะพูดถึงกรอบความคิดแบบตายตัวและกรอบความคิดแบบเติบโตเป็นกรอบที่ต่างกัน และแยกออกจากกันเสมอ แต่เราควรจะต้องรู้ว่า เราอาจมีทั้ง Fixed และ Growth Mindset อยู่ในแต่ละช่วงของชีวิต เวลาต่างๆ ก็เป็นได้
• Mindset มีผลต่อพฤติกรรม: Mindset มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมอย่างมาก คนที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตมีแนวโน้มที่จะแสดงพฤติกรรมเชิงบวก เช่น ความอุตสาหะ ความยืดหยุ่น และความเต็มใจที่จะเผชิญกับความท้าทาย ในทางกลับกัน ผู้ที่มีกรอบความคิดแบบตายตัวอาจมีพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับการหลีกเลี่ยงและความกลัวความล้มเหลว
• Mindset สามารถเปลี่ยนแปลงได้: ข่าวดีก็คือว่า Mindset ไม่ได้ถูกกำหนดตายตัวไปตลอดชีวิต ผ่านการตระหนักรู้ในตนเอง ความพยายาม และการฝึกฝน แต่ละคนสามารถเปลี่ยนจากกรอบความคิดแบบตายตัวไปสู่กรอบความคิดแบบเติบโตได้ แน่นอนมันจะเป็นการเดินทางที่ต้องใช้เวลาและความพยายามเป็นอย่างมาก แต่สามารถนำไปสู่การเติบโตทั้งส่วนตัวและทางอาชีพได้อย่างมีแน่นอน
• การเลี้ยงดูบุตรและการสอนโดยคำนึงถึง Mindset: ผู้ปกครองและนักการศึกษาสามารถมีบทบาทสำคัญในการกำหนดกรอบความคิดของเด็กๆ การยกย่องความพยายาม เน้นคุณค่าของการเรียนรู้ และมองว่าความล้มเหลวเป็นโอกาสในการเติบโต สามารถช่วยปลูกฝังกรอบความคิดแบบเติบโตในจิตใจของคนรุ่นใหม่ได้
• ผลกระทบจากสถานที่ทำงาน: ในที่ทำงาน การทำความเข้าใจและการปลูกฝังกรอบความคิดแบบเติบโตสามารถนำไปสู่ทีมที่มีนวัตกรรม ปรับตัวได้ และมีแรงจูงใจมากขึ้น ผู้นำที่ส่งเสริมวัฒนธรรมการเรียนรู้และการปรับปรุงอย่างต่อเนื่องสามารถสร้างสภาพแวดล้อมที่พนักงานเต็มใจที่จะเผชิญกับความท้าทายและเรียนรู้จากประสบการณ์ของพวกเขา
• ความเห็นอกเห็นใจในตนเอง: การพัฒนากรอบความคิดแบบเติบโตไม่ได้หมายถึงการวิพากษ์วิจารณ์ตนเองมากเกินไป ความเห็นอกเห็นใจตนเอง ความสามารถในการปฏิบัติต่อตนเองด้วยความเมตตาและความเข้าใจในช่วงเวลาแห่งความล้มเหลวหรือความยากลำบาก จะช่วยเสริมกรอบความคิดในการเติบโต เป็นการยอมรับความล้มเหลวโดยไม่ตัดสินตนเองอย่างรุนแรง และใช้มันเป็นโอกาสในการเติบโต
• ความแตกต่างทางวัฒนธรรมและบริบท: ความเชื่อของกรอบความคิดอาจแตกต่างกันไปตามวัฒนธรรม และอาจได้รับอิทธิพลจากค่านิยมและบรรทัดฐานทางวัฒนธรรม การพิจารณาปัจจัยทางวัฒนธรรมและบริบทเป็นสิ่งสำคัญเมื่อศึกษาและส่งเสริมกรอบความคิด

ตัวอย่าง Fixed Mindset vs Growth Mindset

1. การเรียนรู้ภาษาใหม่

• Fixed Mindset: คนที่มีทัศนคติแบบตายตัวอาจพูดว่า “ฉันแค่เรียนภาษาไม่เก่ง ฉันเคยลองมาก่อนแล้ว และมันเป็นไปไม่ได้สำหรับฉัน”
• Growth Mindset: บุคคลที่มี Growth Mindset จะพูดว่า “การเรียนรู้ภาษาใหม่เป็นสิ่งที่ท้าทาย แต่ด้วยความทุ่มเทและการฝึกฝน ฉันสามารถปรับปรุงได้เมื่อเวลาผ่านไป ฉันจะเริ่มต้นด้วยพื้นฐานและสร้างทักษะของฉัน”

2. เผชิญกับความท้าทายในการทำงาน

• Fixed Mindset: บุคคลที่มีกรอบความคิดแบบตายตัวอาจคิดว่า “ฉันไม่สามารถจัดการโครงการนี้ได้ ฉันไม่มีพรสวรรค์สำหรับเรื่องนี้ และฉันอาจจะล้มเหลว”
• Growth Mindset: คนที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตจะรับมือกับความท้าทายโดยคิดว่า “โครงการนี้เป็นโอกาสที่ดีสำหรับฉันในการเรียนรู้และพัฒนาทักษะใหม่ๆ ฉันจะแบ่งงานออกเป็นงานที่สามารถจัดการได้และขอความช่วยเหลือเมื่อจำเป็น”

3. การจัดการกับความล้มเหลว

• Fixed Mindset: เมื่อเผชิญกับความล้มเหลว บุคคลที่มีกรอบความคิดแบบตายตัวอาจรู้สึกสิ้นหวังและคิดว่า “ฉันเป็นคนล้มเหลว และฉันจะไม่มีวันประสบความสำเร็จในด้านนี้”
• Growth Mindset: ในทางตรงกันข้าม คนที่มี Growth Mindset อาจมองว่าความล้มเหลวเป็นประสบการณ์การเรียนรู้ที่มีคุณค่า และพูดว่า “ฉันไม่ประสบความสำเร็จในครั้งนี้ แต่ฉันได้รับประสบการณ์ที่สำคัญ ฉันจะใช้บทเรียนเหล่านี้เพื่อปรับปรุงและลองอีกครั้ง ”

4. ด้านกีฬา

• Fixed Mindset: นักกีฬาที่มีทัศนคติแบบตายตัวอาจเชื่อว่า “ฉันมีพรสวรรค์สำหรับกีฬาประเภทนี้ ดังนั้นฉันจึงไม่จำเป็นต้องใช้ความพยายามมากนัก ฉันจะเก่งอยู่เสมอ”
• Growth Mindset: นักกีฬาอีกคนหนึ่งที่มีกรอบความคิดในการเติบโตจะคิดว่า “ฉันมีพรสวรรค์อยู่บ้าง แต่ฉันรู้ว่าการฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอและการก้าวข้ามขีดจำกัดจะนำไปสู่การพัฒนา”
  

5. แนวทางการเลี้ยงดูเด็ก:

• Fixed Mindset: ผู้ปกครองที่มีกรอบความคิดแบบตายตัวอาจพูดกับลูกว่า “ลูกฉลาดมาก! ลูกไม่ควรต่อสู้กับเรื่องนี้ หากลูกทำไม่ได้ง่ายๆ นั่นก็ไม่เหมาะกับลูก”
• Growth Mindset: ผู้ปกครองที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตอาจพูดว่า “แม่ภูมิใจในความพยายามของลูกที่ทำสิ่งนี้ ความผิดพลาดนั้นไม่เป็นไร นั่นคือวิธีที่เราเรียนรู้และพัฒนาให้ดีขึ้น”

ความแตกต่างระหว่าง Fixed Mindset และ Growth Mindset ส่งผลกระทบอย่างลึกซึ้งต่อแนวทางของแต่ละบุคคลในการรับมือกับความท้าทาย ความล้มเหลว และการพัฒนาตนเอง การตระหนักถึงพลังของกรอบความคิดและการปลูกฝังกรอบความคิดแบบเติบโตจะสามารถปลดล็อกศักยภาพสูงสุดของตนเองได้ ซึ่งนำไปสู่โอกาสสำเร็จในเรื่องต่างๆที่สูงขึ้น